การเตรียมแม่ม้าเพื่อผสมเทียม

การเตรียมแม่ม้าเพื่อผสมเทียม

1.บันทึกประวัติแม่ม้า โดยเฉพาะอย่างยิ่งประวัติทางระบบสืบพันธุ์
- ประวัติการผสมพันธุ์ครั้งสุดท้าย
- รอบการเป็นสัด ความยาวรอบการเป็นสัด
- ระยะเวลาที่เป็นสัด
- พฤติกรรมการเป็นสัด อาการเป็นสัด
- ลักษณะของมดลูกและปากมดลูก
- ความผิดปกติอื่นๆ คลอดลูกยาก การติดเชื้อของมดลูก และกีบอักเสบ

2.สุขภาพทั่วไปของแม่ม้า
- ความสมบูรณ์ของแม่ม้า คะแนนรูปร่าง BCS
- ผลการตรวจสุขภาพทั่วไป และผลการตรวจโรคติดต่อ
- ประวัติการใช้ยา และการถ่ายพยาธิ

ขั้นตอนการดำเนินการ

1.เจ้าของแม่ม้าแจ้งความประสงค์ผสมเทียม และจองน้ำเชื้อพ่อพันธุ์กับศูนย์ฯ
2.ตรวจประเมินระบบสืบพันธุ์ ด้วยเครื่องอัลตร้าซาวด์ กำหนดวันผสมเทียม
3.ดำเนินการผสมเทียมตามวัน เวลาที่กำหนด (ระยะเวลาเฝ้าผสมเทียม 48 ชั่วโมง)
4.อัลตร้าซาวด์ตรวจการ ตั้งท้อง หลังจากผสม 21 วัน เขียนรายงาน
5.ในกรณีที่ผสมไม่ติด ศูนย์ฯจะทำการผสมให้อีก 1 รอบ และถ้าใช้น้ำเชื้อแช่แข็งของศูนย์ฯ สามารถขอการชดเชยน้ำเชื้อฟรีได้ 1 โด๊ส

ข้อดี-ข้อเสียของการผสมเทียมม้า

ข้อดี

1.ลดค่าใช้จ่ายในการซื้อพ่อม้าราคาแพงมาใช้งานในฟาร์มหลาย ตัว
2.ลดอัตราอันตรายที่เกิดจากการขนส่งแม่ม้าและลูกม้า ที่ต้องไปผสมพันธุ์ยังฟาร์มพ่อม้าที่อยู่ห่างไกล
3.หากไม่มีการผสมเทียม เป็นไปได้ที่เจ้าของแม่ม้าจะใช้พ่อพันธุ์ที่อยู่ในละแวกเดียวกัน หรือระยะทางที่ไม่ห่างไกลกันเกินไปมาทำการผสมเทียมมากกว่าคำนึงถึงสายพันธุ์
4.เป็นการเพิ่มคุณค่าทางสายพันธุ์ให้มีประสิทธิภาพมากยิ่ง ขึ้น การขนส่งน้ำเชื้อแช่เย็นหรือน้ำเชื้อแช่แข็งที่บรรจุอยู่ในถังไนโตรเจนเหลว หรือถังแช่เย็นสามารถขนย้ายได้ง่าย และขนย้ายได้ทีละหลายหลอด หรือพ่อพันธุ์หลายตัวมาในคราวเดียว
5.สามารถจัดการการผสมพันธุ์ให้กับพ่อม้าที่เจ้าของแม่ม้า ต้องการให้ผสมได้ง่าย
6.โดยเฉพาะอย่างยิ่งในฤดูกาลผสมพันธุ์ก็สามารถหลีกเลี่ยง ที่พ่อม้าจะต้องทำงานหนักได้
7.ช่วยเสริมประสิทธิภาพให้กับพ่อม้าที่มีปัญหาน้ำเชื้อ คุณภาพต่ำโดยเฉพาะพ่อม้าที่ตัวอสุจิน้อย และมีควมผิดปกติมากเป็นการตรวจ คุณภาพน้ำเชื้อของพ่อม้าอย่างสม่ำเสมอ
8.เป็นการหลีกเลี่ยงการผสมจริงกับแม่ม้าที่มีปัญหา
9.ที่สำคัญเมื่อเกิดอุบัติเหตุกับพ่อม้าไม่ว่าบาดเจ็บหรือ ตาย น้ำเชื้อที่เก็บแช่แข็งไว้ยังเป็นหลักประกันว่าสายพันธุ์ที่ดียังมีใช้ต่อไป ได้
10.ลดอุบัติการณ์การแพร่ระบาดโรที่เกิดจากการผสมจริง


ข้อเสีย

1. เป็นการลดความหลากหลายของสายพันธุ์ เนื่องจากมีความประสงค์ที่จะใช้น้ำเชื้อพ่อพันธุ์ที่มีคุณภาพเท่านั้น
2. เมื่อพิจารณาถึงเทคนิคและวิธีการทำน้ำเชื้อตั้งแต่การรีดเก็บน้ำ เชื้อ การเจือจางน้ำเชื้อ วิธีการลดอุณหภูมิ วิธีการแช่แข็ง วิธีการเก็บรักษา หากผู้ปฏิบัติไม่มีความเข้าใจและทักษะในการปฏิบัติงานแล้ว โอกาสผสมติดก็ต่ำไปด้วย
3. ในการใช้น้ำเชื้อผสมเทียมต้องผสมให้ตรงเวลาไข่ตกมากที่สุด
4. รายได้ของเจ้าของพ่อม้าลดลงเนื่องจากน้ำเชื้อแช่แข็งมีคุณภาพดี กว่า

สรุป
จะเห็น ได้ว่าการผสมเทียมมีทั้งข้อดีข้อเสียประกอบกันไป หากมีการปรับปรุงและพัฒนาเทคนิคและวิธีการแล้ว การนำน้ำเชื้อม้ามาใช้โดยการผสมเทียม ไม่ว่าจะเป็นน้ำเชื้อเหลว หรือน้ำเชื้อแช่แข็งก็ตาม จะเป็นการช่วยพัฒนาสายพันธุ์ม้าที่ดีในบ้านเราด้วย

ที่มา มงคล โปร่งเจริญ,2545