การเลือกใช้เกือกม้า

No hoof no horse!
 ตอน การเลือกใช้เกือกม้า

การเลือกใช้เกือกม้านั้น มีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง เพราะเกือกม้าที่ไม่เหมาะสม อาจสร้างปัญหาให้กับม้าของท่านได้ ปัญหาที่เกิดกับกีบม้าเพียงเล็กน้อย อาจจะส่งผลต่อโครงสร้างและสรีระของม้าได้

วัตถุประสงค์ของการใส่เกือกม้าที่เกี่ยวพันกับสรีระวิทยาของม้า (Physiological horseshoeing) นั้นจะต้องคำนึงถึง ความสามารถปกป้องกีบเท้าของม้าจากพื้นผิวที่ม้าเหยียบย่ำไป สภาพการใช้งานแต่ละประเภท การแข่งขันจะบอกถึงสภาพสนามและการเลือกใช้เกือกม้าจะต้องเหมาะสมด้วย

การใส่เกือกม้ามีสองวิธีการ วิธีแรกคือการใส่เกือกร้อน ในอดีตช่างเกือกจะใช้เหล็กแท่งมาเผาไฟในเตาที่ให้ความร้อนสูงจนเหล็กอ่อนตัว สามารถตีขึ้นรูปเกือกม้าให้ได้รูปร่าง และรูปทรงที่พอดีกับกีบเท้าม้าแต่ละข้าง เจาะรูเกือก แล้วจึงตอกตะปูใส่กับกีบเท้าม้า เอกลักษณ์ของเกือกชนิดนี้เป็นมีความจำเพาะเจาะจงต่อม้าแต่ละตัว อาจจะมีการดัดแปลงเกือกให้เหมาะสมกับสรีระของม้าแต่ละขาได้ ข้อด้อยเนื่องจากการขึ้นรูปจากก้อนเหล็กทั่วไปความทนทานต่อสภาพการใช้งานของเกือกประเภทนี้จึงน้อยกว่า เกือกสำเร็จรูปจากโรงงานซึ่งสามารถสร้างส่วนผสมของโลหะให้มีความเหนียว ทนทานต่อการใช้งาน

การใส่เกือกร้อนโดยใช้เกือกสำเร็จรูปจากโรงงานนั้น ช่างเกือกหลังจากทำการแต่งกีบม้าแล้วก็นำไปเผาในเตาเผาเกือกให้อุณภูมิความร้อนที่สามารถดัดเกือกม้าให้ได้รูปทรงตามต้องการ แล้วจึงนำไปตอกใส่กับกีบม้า

การใส่เกือกเย็น เป็นการใส่เกือกม้าที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างยิ่งในหมู่คาวบอยตะวันตก เพราะการใส่เกือกเย็นนั้น ไม่ต้องนำเกือกม้าไปเผาไฟให้อ่อนตัว สามารถนำเกือกม้าสำเร็จรูปที่ทำมาเพื่อการใส่เกือกเย็น ทุบดัดบนทั่งได้เลย ซึ่งปัจจุบันโรงงานผลิตเกือกม้าสำเร็จรูปสามารถสร้างส่วนผสมโลหะที่ทำให้เกือกม้ามีความเหนียวและทนทานมากขึ้น

อย่างไรก็ตามการใส่เกือกม้าสำเร็จรูปนั้นจะต้องเลือกเกือกม้าที่เหมาะสมกับการใช้งานโดยมีสิ่งที่เราจะต้องพิจารณาได้แก่ โรงงานผู้ผลิต ราคาของเกือก ความสะดวกในการซื้อหา คำแนะนำของผู้ที่เคยใช้ ความหลากหลายของผลิตภัณฑ์ ขนาด ชนิด รูปแบบการใช้งาน ลักษณะการขี่ ภูมิประเทศและสนาม ความสมบูรณ์ของกีบเท้าม้า ขนาดและน้ำหนักตัวของม้า
การเลือกเกือกม้า
1. ความยาวตามแนวโค้งของเกือกจะต้องยาวกว่าส้นกีบเล็กน้อย
2. รูตะปูสุดท้าย (heel nail) จะต้องสามารถตีตะปูและพับได้
3. ความกว้างของเกือกม้า (web) จะต้องกว้างเป็นสองเท่าของผนังกีบ
4. น้ำหนักและความหนาของเกือก ควรเลือกเกือกที่บางเบาแต่ทนทานพอที่จะป้องกันกีบเท้า และอยู่ได้นานพอที่จะเปลี่ยนเกือกครั้งต่อไป
5. รูตะปู ควรเลือกเกือกที่มีรูตะปูเล็กเพราะสามารถขยายให้ใหญ่ขึ้นได้สำหรับตะปูใหญ่ แต่ถ้ารูใหญ่ก็จะใส่ตะปูเล็กไม่ได้
6. แนวของรูตะปูจะต้องอยู่นอกเส้นขาว (White line)

เกือกม้าสำหรับขาหน้าจะมีรูปร่างค่อนข้างกลม ตามลักษณะโครงสร้างของกีบขาหน้าม้าทั่วไป เกือกม้าสำหรับขาหลังจะมีรูปร่างค่อนข้างรีตาม ตามลักษณะโครงสร้างของกีบขาหลังม้าทั่วไป เครื่องหมายบนเกือกม้าอาจจะบอกขนาดหรือโลโก้ผู้ผลิตอยู่ด้านใดด้านหนึงของกีบม้า ด้านนั้นเมื่อใส่กีบม้าแล้วจะอยู่ด้านนอกเสมอ

การดัดเกือกให้ได้รูปทรงตามต้องการมีดังนี้ ตามรูป

1. ดัดปลายให้โค้งมน (รูป 3-1) เพื่อดัดให้โค้งมนตามปลายกีบ (toe)

2. ดัดข้างให้โค้ง (รูป 3-2) เพื่อให้โค้งตามขอบกีบ (Quarter) ทั้งสองด้าน

3. ดัดข้างให้ตรง (รูป 3-3) เพื่อขยายด้านข้างให้ตรงตามแนวขอบกีบ (Quarter)

4. ดัดวงเกือกเข้า (รูป 3-4) เพื่อบีบเกือกให้แคบเข้า

5. ดัดวงเกือกออก (รูป 3-5) เพื่อขยายความกว้างของเกือก

6. ดัดปลายส้นเข้า (รูป 3-6) เพื่อให้ปลายเกือกเข้ามารับกับส้นกีบ (heel)

7. ดัดปลายส้นออก (รูป 3-7) เพื่อให้ปลายเกือกออกมารับกับส้นกีบ (heel)

8. ดัดโค้งหลัง (รูป 3-8) เพื่อให้เกือกโค้งเข้ามารับส่วนโค้งที่สุดของกีบ (Quarter)

9. ดัดให้เสมอ (รูป 3-9) เพื่อใหเกือกราบเรียบแนบสัมผัสกับกีบเท้าม้าทั้งด้านบนและด้านล่าง

การดัดเกือกม้าให้ได้เข้ารูปนั้นจะต้องได้รับการฝึกฝนอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้ได้เกือกม้าที่เหมาะสมกับกีบเท้าสร้างคุณอนันต์ให้กับม้า และให้เกิดกับอันตรายต่อกีบเท้าม้าน้อยที่สุด และจงใส่ใจต่อการเลือกเกือกม้าให้เหมาะสมที่สุดต่อม้าของคุณ ดังคำที่กล่าวไว้ “คุณสามารถดัดเกือกม้าให้เท่ากับกีบม้าได้ทุกตัว แต่คุณไม่สามารถดัดกีบเท้าม้าแม้แต่ข้างเดียวให้เท่ากับเกือกที่คุณต้องการได้”

เราจะเลือกตะปูให้เหมาะสมกับเกือกม้าและกีบม้า โดยดูที่หัวตะปูให้ลงไปในร่องเกือกโดยให้หัวตะปูโผล่ขึ้นมาไม่มากเกินไป เราต้องขยายรูตะปูหลังจากดัดเกือกม้าเสร็จเรียบร้อยแล้ว การวางตะปูควรอยู่นอกแนวเส้นขาว (White line) โดยเอาปลายตะปูด้านตัดเฉียงเข้าด้านในเสมอ

การเลือกเกือกม้าและตะปูให้เหมาะสมกับกีบม้าจึงมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง พึงระลึกไว้เสมอว่า “การใส่เกือกม้าที่ดีเป็นประโยชน์ต่อการทำงานของม้า แต่ถ้าเราใส่เกือกไม่ดีก็จะทำให้เกิดปัญหาตามมาได้”

หมายเหตุ ผมขอสงวนสิทธิ์ในรูปภาพของผมทุกรูปนะครับ นายโก้ ©